سنجش تراکم استخوان چیست؟
چه افرادی باید تحت سنجش تراکم استخوان قرار گیرند
به کسانی که در معرض خطر پوکی استخوان قرار دارند، پیشنهاد می شود که مورد سنجش تراکم استخوان قرار بگیرند. اگر شما پوکی استخوان داشته باشید، خطر شکستگی استخوان در شما بیشتر است. قبل از بروز شکستگی، پوکی استخوان معمولا علامتی ندارد. اگر تست سنجش تراکم استخوان نشان دهد که شما دچار پوکی استخوان هستید، پزشک به شما توصیه هایی در رابطه با تغذیه، فعالیت بدنی و مصرف دارو خواهد کرد بنابراین پیشنهاد می شود که در صورت وجود حداقل یکی از موارد زیر سنجش تراکم استخوان را انجام دهید:
هزینه آزمایش سنجش تراکم استخوان- بانوان با کمبود استروژن و خطر بالینی پوکی استخوان
- یائسگی زودرس (قبل از ۴۵ سالگی): مثلاً بانوانی که پیش از ۴۵ سالگی هر دو تخمدان شان به روش جراحی خارج شده است.
- توقف عادت ماهیانه به مدت حداقل یک سال (قبل از یائسگی)
- شکستگی استخوان به دنبال افتادن معمولی یا ضربه های خفیف
- کوتاه شدن قد به علت شکستگی مهره ها
- اختلالات دیده شده در رادیوگرافی که مطرح کننده پوکی استخوان باشد (کمبود تراکم استخوان، شکستگی مهره)
- مصرف استروئیدها (کورتون) برای حداقل سه ماه یا معادل حداقل 5/7 میلی گرم پردنیزون در روز
- سایر علل ثانویه پوکی استخوان مثل بیماری سلیاک یا آرتریت روماتوئید سنجش تراکم استخوان در تهران
- هیپرپاراتیروئیدیسم اولیه
- شاخص توده بدنی کمتر از ۱۹ (که نشان می دهد وزن شما به نسبت قدتان خیلی کم است).
- پایش تأثیر درمان در افراد دچار پوکی استخوان
علل ثانویه پوکی استخوان |
|
|---|---|
| داروها | |
| داروها مصرف گلوکوکورتیکوئیدها (کورتون ها) بیش از ۶ ماه (مقادیر درمانی گلوکوکورتیکوئیدها نسبت به سایر داروها بیش ترین اثر | منفی را بر روی تراکم استخوان دارد.) | |
| مصرف بیش از اندازه تیروکسین (هورمون تیروئیدی) |
تکرار تراکم استخوان در چه فواصلی پیشنهاد می شود؟
مراکز سنجش تراکم استخوان با تامین اجتماعی در افرادی که در مورد سنجش تراکم استخوان قرار می گیرند، تکرار آن و مقایسه مقادیر به دست آمده در فواصل مشخص کمک قابل توجهی به پزشک می نماید. در حقیقت در افرادی که اولین تراکم استخوانی در آن ها طبیعی باشد، تکرار آن بعد از 2 تا 3 سال لازم می شود. در حالی که افرادی که برای آن ها استئوپنی (کمبود تراکم استخوان) تشخیص داده می شود، لازم است یک تا دو سال بعد سنجش تراکم استخوان را تکرار کنند و در افرادی که استئوپوروز ( پوکی استخوان) برای آن ها تشخیص داده شده، باید سنجش تراکم استخوان را شش ماه تا یکسال بعد تکرار کنند. بدیهی است که هر یک از گروه های فوق بسته به صلاحدید و تجویز پزشک ممکن است مکمل با یا بدون دارو دریافت کنند.
در افرادی که در مورد سنجش تراکم استخوان قرار می گیرند، تکرار آن و مقایسه مقادیر به دست آمده در فواصل مشخص کمک قابل توجهی به پزشک می نماید. در حقیقت در افرادی که اولین تراکم استخوانی در آن ها طبیعی باشد، تکرار آن بعد از 2 تا 3 سال لازم می شود. در حالی که افرادی که برای آن ها استئوپنی (کمبود تراکم استخوان) تشخیص داده می شود، لازم است یک تا دو سال بعد سنجش تراکم استخوان را تکرار کنند و در افرادی که استئوپوروز ( پوکی استخوان) برای آن ها تشخیص داده شده، باید سنجش تراکم استخوان را شش ماه تا یکسال بعد تکرار کنند. بدیهی است که هر یک از گروه های فوق بسته به صلاحدید و تجویز پزشک ممکن است مکمل با یا بدون دارو دریافت کنند.
پیشگیری و درمان پوکی استخوان
درمان های غیر دارویی در درمان پوکی استخوان
-
دریافت کافی کلسیم
دریافت کافی کلسیم برای سلامت استخوان مهم است. دریافت حداقل 1200 میلی گرم عنصر کلسیم(المنتال) در روز برای بانوان بعد از یائسگی پیشنهاد می شود. این مقدار شامل مجموع کلسیم به دست آمده از مواد غذایی و کلسیم به دست آمده از مکمل هاست. برای این مقدار کلسیم باید چهار لیوان شیر کم چرب در روز نوشیده شود، به علاوه 50 گرم پنیر سفت یا یک پیاله بزرگ ماست(125 گرم) یا 50 گرم ساردین، چذب کلسیم از لبنیات کم چرب بهتر صورت می گیرد و مصرف آن ها نیز کمتر موجب اضافه وزن یا افزایش چربی خوان می شود، بنابراین مصرف لبنیات کم چرب توصیه می شود. تو جه داشته باشید که هر لیوان شیر، ماست یا یک قوطی کبریت پنیر تقریبا 300 میلی گرم کلسیم دارد.
نان، شیر، سویا غنی شده با کلسیم، بعضی از سبزیجات مثل کلم پیچ، بامیه، اسفناج و شاهی و بعضی از میوه ها مثل زردآلو،یا انجیر خشک شده منابع غنی از کلسیم هستند. جذب کلسیم از سبزیجات کمتر از مواد لبنی است. کره، خامه و پنیرهای نرم کلسیم زیادی ندارند.
گاهی لازم می شود علاوه برمواد غذایی، از مکمل های حاوی کلسیم استفاده کرد. قرص های رایج کلسیم-دی که در کشور یافت می شود، 500 میلی گرم کلسیم المنتال دارند. جذب قرص های کلسیم با معده خالی بهتر صورت می گیرد، اما برای پشگیری از مشکلات گوارشی ناشی از این قرص ها بهتر است بعد از غذا استفاده شوند. مصرف قرص های حاوی کلسیم در افرادی که سابقه سنگ کلیه داشته اند می تواند موجب افزایش بروز سنگ کلیه شود؛ لذا پزشک سود و زیان های آن را در کنار هم در نظر گرفته و سپس نسبت به تجویز آن اقدام خواهد کرد. مصرف لبنیات در افراد با سابقه سنگ کلیه محدودیتی ندارد و موجب افزایش بروز سنگ کلیه نمی شود -
دریافت کافی ویتامین دی
دریافت کافی ویتامین دی برای جذب کلسیم خوردشده، برداشت کلسیم توسط استخوان و بازجذب کلسیم از کلیه مهم است.دریافت حدود 400 واحد ویتامین دی در روز در سنین پیش از یائسگی و برای بانوان یائسه حدود 800 واحد پیشنهاد می‌شود.منابع غذایی ویتامین دی متنوع نیستند. تقریبا 115 گرم سالمون پخته شده 400 واحد ویتامین دی را تامین می‌کند، 170 گرم کنسرو ماهی تون یا 80 گرم ساردین داخل روغن نیز می‌توانند مقادیر مشابهی از ویتامین دی را تامین کنند.
ویتامین دی همچنین بر اثر تابش اشعه فرابنفش خورشید در پوست تولید می‌شود. تولید ویتامین دی در بسیاری از بانوان شهرنشین کشور با توجّه به زندگی آپارتمان نشینی و نوع پوشش کمتر از حد مورد نیاز است. همچنین تخریب ویتامین دی در مصرف‌کنندگان بعضی از داروهای ضدتشنّج مثل فنوباربیتال یا فنی توئین بیشتر دیده می‌شود؛ لذا این افراد به مکمل‌های ویتامین دی نیاز دارند. مکمل‌های رایج ویتامین دی در کشور ما به شکل قرص کلسیم – دی که دارای 200 واحد ویتامین دی می‌باشد، قرص های شفاف (پرل) 50000 واحدی و آمپول‌های 300000 واحدی ویتامین دی می‌باشند. لازم به ذکر است که مصرف زیاد ویتامین دی می‌تواند موجب مسمومیت شود. بنابراین مصرف آن حتماً باید تحت نظر پزشک باشد. -
دریافت کافی پروتئین
وجود پروتئین نیز در رژیم غذایی شما مهم است. دریافت یک گرم پروتئین به ازای هر کیلوگرم از وزن بدن در روز توصیه می‌شود. -
ورزش
ورزش در پیشگیری و درمان پوکی استخوان موثّر است. فشاری که در هنگام ورزش‌هایی مثل پیاده‌روی که وزن بر استخوان‌های شما وارد می‌شود، سلول‌های سازنده استخوان را تحریک کرده و آن را قوی تر می‌سازد. ورزش‌هایی که سبب می‌شوند تا نیروی وزن به استخوان‌ها وارد آید در تمام طول زندگی، بهترین گزینه هستند. مهم‌تر است این ورزش‌ها در جوانی شروع شوند، امّا هیچ وقت برای شروع دیر نیست. ورزش متحمل وزن ورزشی است که در آن پاهای شما وزنتان را در مدّت ورزش‌کردن تحمل کنند، مثل پیاده‌روی، آئروبیک، دویدن و ... برای افراد سالمند و برای افرادی که تا حالا بی تحرّک بوده‌اند، پیاده‌روی معمولی می‌تواند یک شروع خوب باشد.
بهتر است برنامه ورزشی خود را به شکل منظم حداقل 5 روز در هفته و حداقل 30 دقیقه در روز تنظیم کنید.
ورزش بیش از اندازه مثل ماراتن‌های سنگین توصیه نمی‌شود. ورزش‌هایی مثل شنا که در آن تحمل وزن وجود ندارد. تاثیر قابل توجّهی روی تراکم استخوان ندارند.
ورزش‌های قدرتی عضلات هم مهم هستند. این ورزش‌ها کمک می‌کنند که عضلات حمایت‌کننده در کنار استخوان‌ها قوی‌تر شوند. این امر موجب افزایش توان عضلات و بهبود تعادل شده و شما را از افتادن حفظ می‌کند. مثال‌هایی از ورزش‌های تقویت عضلات شامل بلند کردن وزنه‌های سبک است که حتی می‌توانید در منزل انجام دهید. -
هزینه آزمایش سنجش تراکم استخوان
ترک سیگار
مواد شیمایی موجود در تنباکو می‌توانند وارد گردش خون شده و استخوان‌ها را تحت تاثیر قرار دهند و از دست‌رفتن تراکم استخوان را تسریع کنند. پس اگر سیگار می‌کشید، باید تلاش کنید که آن را ترک کنید. -
اقدامات لازم برای پیشگیری از افتادن
ورزش‌هایی چون هماهنگی و تقویت عضلات، اصلاح بینایی و اصلاح محیط زندگی برای افراد مبتلا به پوکی استخوان لازم است.
درمان های دارویی پوکی استخوان
گاهی پزشک بر اساس یافته‌های تراکم استخوان و شرح حال و بررسی عوامل خطر پوکی استخوان و شکستگی در بیمار تصمیم به تجویز دارو می‌گیرد. معمولاً افرادی که در سنجش تراکم استخوان، پوکی استخوان را نشان می‌دهند یا سابقه شکستگی ناشی از پوکی استخوان داشته‌اند و یا در معرض خطر شکستگی استخوان قرار دارند، باید دارو دریافت نمایند.
هزینه آزمایش سنجش تراکم استخوان
مقاله مرتبط
