پوکی استخوان چیست
این بیماری در بین بانوان بعد از سن یائسگی بسیار شایع بوده، اما در مردان هم با شیوع نسبتا بالایی دیده می شود. شیوع آن در ایران در بین بانوان بعد از ۵۰ سالگی حدود ۶ درصد است که با افزایش سن بیشتر هم می شود. بیماری پوکی استخوان اگرچه بدون علامت است اما یک مشکل عمده در سلامت به حساب می آید، زیرا همان طور که از نام آن پیدا است، در این بیماری قدرت استخوان های فرد مبتلا کاهش یافته و استخوان مستعد، دچار شکستگی می شود. برخی بیماری ها یا شرایط نیز موجب سرعت گرفتن پوکی استخوان می گردند.
شیوع شکستگی های هیپ (گردن استخوان ران)، مهره ها (ستون فقرات) و (کالیس أمچ دست) در افراد دچار پوکی استخوان شایع تر است. توجه داشته باشید که بیشتر شکستگی های گردن استخوان ران نیازمند بستری در بیمارستان و عمل جراحی هستند. مراکز سنجش تراکم استخوان با تامین اجتماعی
عواملی که احتمال شکستگی های ناشی از پوکی استخوان را افزایش می دهند |
|
|---|---|
| کمبود استروژن | سابقه شکستگی استخوان در بزرگسالی |
| يائسگی زودرس یا عمل جراحی خارج کردن دوطرفه تخمدان ها (قبل از ۴۵ سالگی) | سابقه شکستگی استخوان در بستگان (بزرگسال) درجه اول بزرگسال (شکستگی به دنبال ضربه های خفيف) |
| دریافت ناکافی کلسیم | دریافت ناکافی ویتامین دی |
| الکلیسم | نژاد سفید |
| مصرف سیگار | سن بالا |
| وزن کمتر از ۵۸ کیلوگرم سنجش تراکم استخوان چیست | افتادن های مکرر (انواع مشکلات ارتوپدی و مفاصل، اختلال بینایی، سرگیجه، مصرف الکل و داروهای خواب آور) |
| بیماری های مزمن و ناتوان کننده | بی تحرکی |
مرکز سنجش تراکم استخوان امروزه رویکردهای متعددی در پیشگیری و درمان این بیماری وجود دارد، با این همه باز هم محققان به دنبال یافتن روش های جدیدتری در این زمینه هستند. با توجه به شیوع بالای بیماری، بدون علامت بودن آن و وجود انواع درمان ها، سنجش تراکم استخوان در موارد انتخاب شده می تواند کمک قابل توجهی به بهبود سلامت استخوان نماید. با روش های مختلفی مثل اسکن DEXA، سی تی اسکن کتی، و سونوگرافی می توان تراکم استخوان را اندازه گیری کرد. هر سه مورد گفته شده توسط FDA مورد تایید هستند؛ اما بهترین و رایج-ترین راه برای بررسی پوکی استخوان اسکن DEXA می باشد که به اختصار به آن DXA هم می-گویند.
اسکن دگزا (DEXA scan) چیست؟
کلمه DEXA از حروف اول کلمات عبارت «Dual Energy X-ray Absorptiometry» تشکیل شده است؛ و مبنای آن سنجش میزان جذب اشعه ایکس است. برای انجام اسکن DEXA از اشعه ایکس کمک گرفته می شود. این روش بسیار دقیق بوده و استاندارد اندازه گیری تراکم استخوان محسوب می شود. منظور از تراکم استخوان، مقدار ماده استخوانی موجود در یک واحد از حجم است. هر چه بافت متراکم تر باشد، مقدار کمتری از اشعه ایکس از آن می گذرد. به طور کلی هر چه استخوان متراکم تر باشد، قدرت آن بیشتر و احتمال شکستگی آن کم تر است. گرچه می توان هر منطقه ای از اسکلت بدن را مورد آزمایش قرار داد، اما معمولاً ستون فقرات کمری و گردن استخوان ران محل های شایع تر بررسی به حساب می آیند.
دو نوع متفاوت از دستگاههای سنجش تراکم استخوان به روش DEXA وجود دارند:
- دستگاه های مرکزی: دستگاه های بزرگی هستند که تراکم استخوان را در قسمت های مرکزی اسکلت بدن مثل گردن استخوان ران و ستون مهره ها اندازه می گیرند.
- دستگاه های محیطی: کوچک تر و قابل حمل هستند و تراکم استخوان را در قسمت های محیطی استخوان مثل مچ دست، پاشنه پا یا انگشت ها اندازه گیری می نمایند. سنجش تراکم استخوان در تهران
اساس کار اسکن (DEXA) چیست؟
هزینه آزمایش سنجش تراکم استخوان اشعه ایکسی که برای اسکن DEXA استفاده می شود دوز پایینی دارد. دستگاه اشعه ایکس را از دو منبع به استخوان مورد بررسی می تاباند. به این ترتیب، دقت دستگاه بیش تر می شود. استخوان بسته به مقدار تراکمی که دارد، میزان مشخصی از این اشعه را جذب می کند؛ بنابراین هرچه استخوان متراکم تر باشد، اشعه کم تری از آن عبور خواهد کرد. اشعة عبور کرده از استخوان به وسیله گیرنده های مخصوص (اسکنر) اندازه گیری شده و برای محاسبه و تحلیل به کامپیوتر ارسال می شود.
اسکن DEXA چگونه انجام می شود؟
برای انجام این بررسی موارد زیر را رعایت نمایید:
- هرگونه جسم فلزی مثل زیورآلات یا کمربند را باز کنید، کفش ها را در بیاورید و به آرامی و طاق باز روی تخت دراز کشیده وضعیتی که اپراتور می گوید را به خود بگیرید.
- حرکتی نداشته باشید تا اسکنر روی منطقه مورد آزمایش قرار گیرد. پس از این مرحله، دستگاه اشعة ایکس را می تاباند. شایع ترین استخوان هایی که مورد ارزیابی قرار می گیرند؛ ستون مهره ها، گردن استخوان ران و مچ دست هستند که بیشترین شیوع شکستگی ها را به خود اختصاص می دهند.
- حرکتی نداشته باشید تا اسکنر روی منطقه مورد آزمایش قرار گیرد. پس از این مرحله، دستگاه اشعة ایکس را می تاباند. شایع ترین استخوان هایی که مورد ارزیابی قرار می گیرند؛ ستون مهره ها، گردن استخوان ران و مچ دست هستند که بیشترین شیوع شکستگی ها را به خود اختصاص می دهند.
مقاله مرتبط
